Gloria in excelsis Deo!

Nadchodzą Święta Wielkanocne, przeżywając śmierć Jezusa Chrystusa nasze myśli przywołują śmierć naszych najbliższych. Święta Wielkanocne są bardzo trudne dla osób w żałobie. Im bliżej świąt tym bardziej czują one strach i niepokój o to jak sobie poradzą. Stres przedświąteczny jest bardzo normalny, bez względu jak dawno temu zmarła dana osoba. Każdy przeżywa go po swojemu – zamyka się w sobie, czy jest sfrustrowany, przechodzi kryzys wiary. W kościołach buduje się symboliczne groby Jezusa gdzie wierni udają się oddać mu hold. Nie zapominajmy też o grobach naszych zmarłych. Ale Święta Wielkanocne to nie tylko smutek, to przede wszystkim czas radości, radości z tego, że Jezus pokonał śmierć i zmartwychwstał aby dać nam życie wieczne. Nie jest przypadkiem że Święta te przypadają na wiosnę, kiedy cała przyroda budzi się do życia; śliczne bazie zdobią palmy w Niedzielę Palmową, nasze koszyczki będą ustrojone żonkilami, na wielkanocnych stołach pojawią się tulipany, będziemy święcić kolorowe jajka. Jajko to przecież symbol nowego życia. Święta Wielkanocne to czas nadziei na nowe i lepsze życie. Kiedy rozdzwonią się dzwony w Wielka Niedzielę i zabrzmi pieśń “Chrystus Zmartwychwstał” niech przyniesie nam to ukojenie, że ci co od nas odeszli, przeszli do nowego życia. Dla tych co będą po raz pierwszy obchodzić Świeta po pogrzebie bliskiej osoby i zasiądą do wielkanocnego śniadania aby podzielić się jajkiem niech odmówia krótką modlitwę w jej intencji. Może to stać się częścia nowej świątecznej tradycji. A po śniadaniu np. obejrzenie filmu sprzed lat, czy albumu ze zdjęciami niech będzie czasem refleksji i pamięci o naszych najbliższych. Chodzi o to, co jest niezwykle trudne, aby miłe wspomnienia zastąpiły smutek. Ktoś powiedział że żałoba nigdy się nie kończy, że to jest cena jaką płacimy za miłość do kogos.

Zdjecie: Floral Avenue

Advertisements

Pięć żali umierających ludzi

Gdy ludzie są na łożu śmierci to ostatnią rzecza jaką się martwią jest to co ktoś o nich pomyśli. Myślę że każdy z nas powinien sie nad tym zastanowiś, odpuścić, zrelaksować , uśmiechnąć sie i zacząć żyć zanim będzie za późno. Umierający ludzie przeżywaja różne emocje, jedni są pogodzeni z losem inni źli na cały świat a jeszcze inni czekają z ustęsknieniem żeby odejść. Jednak zapytani przed samą śmiercią, że gdyby mieli szansę jeszcze raz żyć, co zrobiliby inaczej to te poniżej odpowiedzi były najczęściej wymieniane:

1. Szkoda ze brakowalo mi odwagi do prawdziwego zycia dla siebie,   a jedynie spelniania oczekiwan moich bliskich. Byl to zal prawie wszystkich umierajacych. Zalowali ze nie spelnili swoich marzen, nie wykorzystali swoich mozliwosci. Bardzo wazne jest zeby spelnic chociaz czesc swoich marzen zanim straci sie zdrowie, bo potem bedzie za pozno. Zdrowie przynosi nam wolnosc ktorej nie doceniamy, albo doceniamy kiedy juz go nie mamy.
2. Zaluje ze tyle pracowalem.   Tego zalowali ludzie ktorzy mieli rodzine z dzieci, zalowali oni ze poprzez ciagla prace praktycznie byli nieobecni w zyciu swoich dzieci czy wspolmazonka/i Okazuje sie ze nie potrzebujemy miec az tyle pieniedzy zeby byc szczesliwym.
3. Szkoda ze nie mialam wiecej odwagi wyrazic swoje uczucia innym.
4. Szkoda, ze nie mialem wiecej czasu dla znajomych
5. Szkoda, ze nie pozwolilam sobie byc szczesliwa.   Tego wszyscy najbardziej zalowali.   Wielu z nich nie zdawalo sobie sprawy az do konca, ze szczescie to jest nasz wybor co tylko od nas zalezy.   Bojac sie zmian udawali ze jest im dobrze , co bylo klamstwem w stosunku do siebie i innych.

Zycie, jego zalety i wady jest naszym wyborem i tylko od nas zalezy jak chcemy go przezyc. Dzien narodzin jest pierwszym dniem naszego umierania ale kazdy dzien zycia jest wiecznoscia.

Co zrobić z urną z prochami?

Niby nie powinno być z tym problemu, a jednak gdy przychodzi do urny z prochami, bardzo często jest dylemat. Decydując się na kremację, w dalszym ciągu możemy zrobić wystawienie, msze z trumną lub urną, lub Memorial Service. Dla jednych prochy są tak samo traktowane, jak ciało zmarłego dla innych „to tylko prochy”. Według wiary rzymsko-katolickiej prochy powinny być pochowane na cmentarzu, Kościół jest przeciwko trzymaniu prochów w domu, a tym bardziej krytykuje rozsypywanie ich.
Prawo polskie zabrania trzymania prochów w domu, prochy muszą być pochowane. Sprowadzając prochy do Polski, musimy mieć pozwolenie ze starostwa, gdzie wyraźnie jest napisane, że prochy muszą być pochowane na podanym przez rodzinę cmentarzu.
Gdy chodzi o transport prochów do Polski pamiętajmy, że przygotowane dokumenty muszą być takie same jak w przypadku dokumentów przy transporcie ciała. Profesjonalny dom pogrzebowy powinien załatwić wszystkie dokumenty i dać rodzinie razem z urną.
Przewożąc samemu urnę, pamiętajmy, że musimy mieć ją przy sobie w bagażu podręcznym z kompletną dokumentacją. Prawo amerykańskie dotyczące prochów i ich transportu nie ma tak wielu restrykcji, jak polskie. Oczywiście można pochować prochy na cmentarzu, ale również można legalnie trzymać je w domu, rozsypać w oceanie 3 mile od brzegu (po uprzednim uzyskaniu pozwolenia od odpowiednich władz), rozsypać na cmentarzu w tzw. „scattering gardens”.
Ostatnio bardzo popularne są pochówki w tzw. niche (krypcie) w mauzoleum. W Ameryce można również podzielić prochy na kilka urn czy włożyć do biżuterii. Jeżeli osoba decyduje się na rozsypanie prochów, radze nie robić tego zbyt pochopnie, w emocjach, bo bardzo wiele osób później żałuje tej decyzji, niby brzmi egzotycznie, ale my jednak jesteśmy wychowani, że nasi przodkowie zawsze spoczęli w grobie, gdzie, gdy przyjdzie żałoba możemy się udać.

Co zrobić, gdy nastąpi śmierć?

Gdy nastąpi śmierć bliskiej osoby należy w pierwszej kolejności zadzwonić pod numer alarmowy lub do domu pogrzebowego.
Jak się zachować w obliczu śmierci bliskiej osoby?
Śmierć bliskiej osoby to jeden z najtragiczniejszych momentów naszego życia. Obezwładnia, przepełnia żalem, poczuciem bezradności, czasem nawet gniewu na cały świat. Musimy zmierzyć się z tym bólem, jednoczenie musimy też dopilnować wszystkich formalności. Warto o tym wiedzieć wcześniej, być przygotowanym. Gdy nastąpi śmierć bliskiej osoby należy w pierwszej kolejności zadzwonić albo na 911, albo do Hospice Nurse, a następnie do domu pogrzebowego. Nie należy się przy tym kierować lokalizacją domu pogrzebowego, a raczej jego reputacją i profesjonalną obsługą, nawet jeśli śmierć nastąpiła w innym stanie lub kraju. Bezpośredni kontakt z zaufanym domem pogrzebowym pozwoli zredukować czas i ograniczyć koszty związane z transportem zwłok z innego miasta, stanu czy kraju. Kolejny etap to umówienie się z dyrektorem pogrzebowym (Funeral Director) w celu rozpoczęcia formalności pogrzebowych. Kiedy nastąpi śmierć, należy zadzwonić do domu pogrzebowego i podać poniższe informacje: 1. Twoje imię i nazwisko, adres i numer telefonu. 2. Imię i nazwisko osoby zmarłej. 3. Gdzie znajduje się ciało. 4. Imię i nazwisko osoby, która będzie odpowiedzialna za pogrzeb. Jeżeli to Ty jesteś osobą odpowiedzialną za organizację pogrzebu, zastanów się, jaki chcesz rodzaj pogrzebu, czy pochówek, czy kremacja, miejsce pochówku. Przygotuj następujące informacje: Pierwsze imię, drugie imię i nazwisko zmarłej osoby. Ostatnie miejsce zamieszkania, Social Security #. Data i miejsce urodzenia. Imię ojca. Imię i nazwisko panieńskie matki. Wykształcenie. Zawód i miejsce pracy. Stan cywilny. Imię, nazwisko, adres, SS i telefon współmałżonka/i. Informacje do nekrologu: imiona i nazwiska dzieci i ich współmałżonków, imiona i nazwiska rodzeństwa, wnucząt oraz imiona i nazwiska zmarłych członków rodziny (rodziców, dzieci, rodzeństwa). Czy należał/a do jakichś organizacji? Czy służył/a w wojsku amerykańskim? Jakie miał/a pasje, zainteresowania oraz inne dodatkowe informacje. Pamiętajmy, że „Funeral is not a day in a life, funeral is a life in a day”.

Dlaczego warto zainwestować w fundusz pogrzebowy?

 Praktycznie zawsze planujemy ważne uroczystości, urodziny, wesela, rocznice, ale mało kto planuje swój pogrzeb. Planowanie pogrzebu dla siebie czy kogoś z rodziny ma tylko zalety. Z wiekiem możemy oczekiwać, że nasze zdrowie może się pogarszać, może będziemy potrzebowali zamieszkać w nursing home, a może nie będziemy mieć siły lub finansów na opiekę. W Ameryce jest bardzo dużo świadczeń dla osób chorych czy mało zarabiających. Aby się kwalifikować do tych programów, sprawdzane są nasze zarobki, brane pod uwagę są wyciągi z kont, przeważnie z 5 ostatnich lat. Jeżeli mamy pieniądze na zwykłych kontach to znaczy, że jesteśmy bogaci i nam się nic nie należy, bo jak je mamy to możemy przecież z nich korzystać. Na przykład, żeby dostać Medicaid nie możemy mieć więcej na koncie niż $2000. Pieniądze wybrane z konta i wpłacone na fundusz pogrzebowy nie są już brane pod uwagę. Drugim plusem jest to, że odciążymy dzieci czy rodzinę takim wydatkiem, bo praktycznie mało kto ma odłożone pieniądze na cudzy pogrzeb. Zachęcam wszystkich do otwarcia sobie takiego funduszu bez względu na wiek i nawet wpłacaniu po $50 miesięcznie. Po wpłaceniu $500 depozytu, resztę można wpłacać w ratach. W momencie otwarcia takiego funduszu nie musimy wcale wybierać od razu rodzaju pogrzebu. Środki zgromadzone na koncie można wybrać w każdej chwili, z wyjątkiem funduszy właśnie na Medicaid. Niech rodzina się nie martwi, skąd wziąć pieniądze na nasz pogrzeb i niech nie mają wyrzutów sumienia, że nie mogą Wam zrobić godnego pogrzebu, bo ich akurat na to nie stać. Zostawmy po sobie miłe wspomnienia, a nie kłopot.

Dlaczego warto skorzystać z usług zaufanego Funeral Director?

Jak motto mówi „Pogrzeb to nie jest jeden dzień w życiu, to jest całe życie w jeden dzień”. Wszystkie okazje w życiu jak ślub, urodziny, wesele, możemy zawsze powtórzyć, oprócz pogrzebu. Na organizację pogrzebu składa się wiele detali, dokumentów, telefonów i jakiekolwiek zaniedbanie może spowodować duże komplikacje dla rodziny, i niejednokrotnie wstyd przed rodziną i znajomymi, jeżeli pogrzeb nie przebiegnie według naszych oczekiwań. Pamiętajmy, że to o nas świadczy, jaki będzie pogrzeb zmarłego. Nie zapominajmy również, że powierzamy kogoś, kogo kochaliśmy w ręce zupełnie obcej osoby. Bardzo ważne jest, żebyśmy wiedzieli, w jakich rękach jest osoba zmarła. Czy ciało będzie potraktowane z szacunkiem, czy jak często słyszymy w telewizji o różnych niedociągnięciach, czy o bezczeszczeniu zwłok. Zaufany Dyrektor Pogrzebowy nie tylko czuwa nad tym, żeby ciało było potraktowane, tak jak należy, ale również zajmuje się balsamowaniem ciała, kosmetyką, ubraniem, ułożeniem w trumnie, uzyskaniem wszystkich potrzebnych dokumentów, ustaleniem szczegółów pogrzebu z Kościołem, cmentarzem, uzyskaniem dokumentów do transportu, transportem do miejsca pochowku w USA czy w Polsce, prowadzi orszak do kościoła, prowadzi orszak na cmentarz, zawozi zmarłego to krematorium, odbiera prochy, wkłada prochy do urny, informuje rodzinę o różnych świadczeniach, jakie im się należą, wypełnia dokumenty do social security, ubezpieczenia na życie, robi rezerwację dla trumny na linie lotnicze. Kiedyś ktoś wyliczył, że Funeral Director musi wykonać ponad 177 różnych czynności podczas jednego pogrzebu. Funeral Director nie tylko zajmuje się ciałem, dokumentacją, ale również jest oparciem dla rodziny, która jest w żałobie, doradza rodzinie, aby pogrzeb, jaki planują, spełnił ich oczekiwanie, czy żeby zmieścił się w budżecie, jaki rodzina posiada na ten moment. Dobrze przeprowadzony pogrzeb ma ogromne znaczenie na przebieg naszej żałoby, dlatego naprawdę warto wiedzieć, kto będzie nas prowadził przez ten trudny czas.

Kto może dostać zasiłek pogrzebowy ZUS?

Mimo że pogrzeb odbył się w Ameryce, jeżeli spełniamy wymagane warunki, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Polsce zwraca maksymalnie jednorazowo 4,000 zł za koszt pogrzebu. Zasiłek może dostać każdy, kto zapłacił za pogrzeb, ktoś z rodziny, osoba obca lub instytucja pod warunkiem, że spełniony jest JEDEN z poniższych warunków: 1. jest objęty ubezpieczeniem rentowym w ZUS, pobiera emeryturę albo rentę i zmarły był z jego rodziny. 2. zmarły był objęty ubezpieczeniem rentowym w ZUS, pobierał emeryturę lub rentę albo spełniał warunki, żeby dostać emeryturę albo rentę. 3. zmarły nie miał ubezpieczenia, ale pobierał zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne po ustaniu ubezpieczenia. Potrzebne dokumenty: oryginalne rachunki za pogrzeb, oryginalny akt zgonu, dokument tożsamości, dokument potwierdzający pokrewieństwo z osobą zmarłą, zaświadczenie płatnika składek, wniosek Z-12. Prawo do zasiłku wygasa po 12 miesiącach od daty śmierci lub od dnia pogrzebu w przypadku problemu odnalezienia ciała. Dokumenty można złożyć osobiście albo przez pełnomocnika. Jeśli za pogrzeb płaci więcej niż jedna osoba, zasiłek będzie podzielony proporcjonalnie do wydatków. Dokumenty należy złożyć albo w jednostce ZUS, która wypłacała emeryturę albo rentę zmarłemu, jeśli zmarły dostawał emeryturę/rentę, albo w jednostce ZUS zgodnie z twoim miejscem zamieszkania. Kto może otrzymać zasiłek: wdowa/wdowiec, rodzice, rodzice adopcyjni, macocha, ojczym, dzieci, w tym dzieci adoptowane, dzieci drugiego małżonka, dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej oraz dzieci, które osoba zmarła wychowywała i utrzymywała przed osiągnięciem pełnoletności, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki, osoby, których osoba zmarła była opiekunem prawnym lub osoba, która poniosła koszty pogrzebu. Zasiłek wypłacany jest zwykle w ciągu 30 dni od złożenia dokumentów.

Dlaczego składamy amerykańską flagę?

Oglądając pogrzeby niektórych prezydentów, żołnierzy czy naszych znajomych, którzy służyli w wojsku, składanie flagi jest częścią pogrzebu. Każdy weteran, który odszedł z honorami, otrzymuje darmową amerykańską flagę. Gdy mamy trumnę flaga przykrywa trumnę zamiast kwiatów. Widząc taki pogrzeb, zwróćmy uwagę, iż flaga jest składana na 13 fałd i każda fałda ma ogromne znaczenie. 1. Symbolem życia. 2. Symbolem naszej wiary w życie wieczne. 3. Jest na cześć i pamiątkę weteranów, którzy poświecili część swojego życia w obronie naszego kraju i dążenia do pokoju na całym świecie. 4. Reprezentuje naszą słabszą naturę, amerykańscy obywatele ufają Bogu i do Niego zwracają się w czasie pokoju, jak również w czasie wojny o boskie przewodnictwo. 5. Jest hołdem dla naszego kraju, według słów Stephen Decatur, „nasz kraj, w kontaktach z innymi krajami, niech zawsze ma rację, to jest nasz kraj, na dobre i na złe”. 6. Reprezentuje to, gdzie są nasze serca. Całym sercem przysięgamy wierność dla flagi Stanów Zjednoczonych Ameryki, Republik, narodu co z jest Bogiem, niepodzielony, z wolnością i sprawiedliwością dla wszystkich. 7. Jest hołdem dla naszych sił zbrojnych, które bronią naszego kraju i flagi przed jej wrogami, czy znajdują się w granicach naszego państwa, czy poza. 8. Jest hołdem dla tych, którzy już odeszli, abyśmy my mogli zobaczyć światło dzienne, oraz na cześć matki. Flaga jest owiewana na Dzień Matki. 9. Jest hołdem dla kobiet, bo to przez ich wiarę, miłość, lojalność i oddanie i ukształtowały charaktery mężczyzn i kobiet. 10. Jest hołdem dla ojca, który od urodzenia poświecił synów czy córki dla obrony naszego kraju. 11. W oczach obywatela hebrajskiego ta fałda reprezentuje dolną część pieczęci króla Dawida i króla Salomona, którzy wychwalają Boga Abrahama, Izaaka i Jakuba. 12. W oczach chrześcijańskiego obywatela ta fałda reprezentuje wieczności i chwałę dla Boga Ojca, Syn i Ducha Świętego. Kiedy flaga jest całkowicie złożona, gwiazdy na górze, przypominają nam nasze narodowe motto, „In God We Trust” czyli „Ufamy Bogu”. Złożona flaga ma wygląd kapelusza przypominającego kapelusze żołnierzy, którzy służyli pod władzą generał Georga Washingtona oraz żeglarzy, którzy służyli pod kapitanem John Paul Jone. Złożoną flagę otrzymuje najbliższa rodzina, słysząc te słowa „W imieniu prezydenta Stanów Zjednoczonych, Stanów Zjednoczonych (Armi, Marine Corps, Marynarki Wojennej, Sił Powietrznych lub Straży Przybrzeżnej), i wdzięcznego narodu, proszę przyjąć tę flagę jako symbol naszego uznania dla Twojej ukochanej osoby za honorową i wierną służbę. Jest to naprawdę piękny i wzruszający moment.

 

Dlaczego robimy pogrzeby?

Pogrzeb traktowany jest jako jeden z podstawowych i religijnych obowiazkow wobec zmarlego czlowieka. Ceremonia pogrzebowa ma na celu ulatwienie bliskim zaakceptowac smierc. Czasami slysze jak niektorzy mowia:“nie chce zadnego pogrzebu”, „skremuj mnie i rozsyp w lesie…szkoda pieniedzy na pogrzeb… Oczywiscie, ze latwo nam sie tak mowi, gdy my sami nie przezywamy zaloby, gdy my nie tesknimy a swiat nie obrocil sie nam po stracie drogiej osoby do gory nogami. Wowczas zastanawiam sie slyszac takie slowa czy ci co tak mowia pomysleli choc przez przez chwile o innych, a nie tylko o wlasnej osobie. Czy pomysleli o tych, ktorzy ich kochaja, o zonie, mezu, dzieciach – o tych wszystkich co beda za nimi tesknic…Rozmawiajac ostatnio z corka przy domowym stole wymienialysmy swoje zdania na rozne tematy. Gdy jej powiedzialam jaki chce pogrzeb to ona odpowiedziala, ze ona chce miec rozowa trumne! Nigdy nie jest zawczesnie aby rozmawiac na te tematu z rodzina, z dziecmi. Obie chcemy miec tradycyjne ceremonie pogrzebowe z pochowaniem trumny na cmentarzu, po chrzescijansku. Pamietajcie panstwo, ze pogrzeby organizowane sa z mysla o zywych. Idac na pogrzeb idziemy nie tylko pozegnac zmarlego ale glownie wesprzec tych co zostali. Na pogrzeby przychodza ludzie ktorzy znali zmarlego kilka lat, jak i ci co z nim mieszkali czy pracowali nawet 50 lat temu. Setki, a czasem nawet tysiace ludzi przewija sie przez cale nasze zycie. To na pogrzebach odnawiaja sie znajomosci, jest to czas kiedy czesto zjezdza cala rodzina, dzieci, kuzyni ktorych nie mamy okazji widziec na codzien.

Nawet skromny pogrzeb moze byc piekny. Gdy umiera actor, czy inny celebryta to pogrzeby sa emitowane w telewizji, pokazywane zdjecia w gazetach. Kto powiedzial, ze nasze zycie nie jest warte celebracji?

Czasem czytam nekrolog w gazecie: „na zyczenie zmarlego nie bedzie pogrzebu”. Co to o nas mowi? Ze nasze zycie nie bylo niczego warte, ze nikt nie bedzie po nas tesknil? Jak tak bedziemy podchodzic do pogrzebow to dokad zmierza nasze spoleczenstwo i jaka bedzie jego przyszlosc? “Funeral is not a day in a life, funeral is a life in a day”

Gdzie mnie pochowasz?

Wybór miejsca pochówku jest tak samo ważny jak pogrzeb. Wybierając miejsca musimy sobie odpowiedzieć na pare pytań: Czy chcemy miec grób czy mauzoleum? Jeżeli będziemy kupować grób, czy mauzoleum to czy tylko dla siebie, czy również dla współmałżonka, a może od razu grobowiec rodzinny dla pozostałych członków rodziny. Jak wszędzie z każdym rokiem ceny na cmentarzu również rosną. Wybierając cmentarz musimy być bardzo ostrożni. Każdy cmentarz, czy mauzoleum ma swoje przepisy i restrykcje. Potrzeba się zapoznać, czy można przynosić swoje kwiaty i znicze. Tak samo dotyczy to mauzoleów – są takie że nie wolno absolutnie nic przynosić, ani kwiatów ani świeczek, ani nawet przylepić zdjecia, czy kartki. Kupując miejsce w mauzoleum, można wybrać w środku w budynku lub na powietrzu. Kupując na powietrzu musimy wziaść pod uwagę, że jest to na otwartej przestrzeni i nie zawsze jest odpowiednia pogoda żebyśmy mogli tam stanąć. Miejsce w środku pozwala na odwiedzanie zmarłego cały rok bez względu na pogodę. Kupując grób dostajemy akt własności. Zanim państwo podejmą decyzję radzę odwiedzić kilka miejsc i wybrać takie, które nam sie podoba. Lepiej sobie wcześniej zaplanować, niż potem postawić rodzinę przed taka trudną decyzją. Decyzje podejmowane podczas tak dużego stresu jakim jest utrata kogoś bliskiego mogą nie być o końca trafne. Każdy z nas powinien sam o tym zawczasu zadecydować. Kupujac miejsca na cmentarzu wczesniej mozemy zoaszczedzi duzo tysiecy dolarow. Bardzo czesto mozna oplate rolzyc sobie na rate.

 

Jak się przygotować do świąt, gdy ktoś z naszych bliskich przeżywa żałobę

Nadchodzi radosny sezon świateczny i czas spotkań rodzinnych – choinka, Nowy Rok, szał prezentów i kartek świątecznych.  Dla osób które kogoś straciły, czy niedawno czy, lata temu, a może nawet pół wieku temu jest to chyba najtrudniejszy okres w roku.  Gdy dla nas jest to okres radości to dla osób, które przeżywają żałobę jest to czas kiedy ich myśli przywołują wspomnienia z czasu gdy osoba zmarła była w ich życiu, zasiadała przy świątecznym stole, dzieliła się opłatkiem, brała udział w tradycjach świątecznych.  Gdy my się cieszymy, że idą świeta oni się martwią i zadają pytania jak tu się cieszyć z tych świąt jak one już nigdy nie będą takie same.  Osoby pogrążone w żalobie bardzo często odczuwają ogromny smutek, poczucie pustki a nawet rozgoryczenia, czy złość na zmarłego i na resztę członków rodziny, czy znajomych. Jest to czas kiedy powinniśmy być bardziej wyczuleni i tolerancyjni.

Jeżeli mamy takie osoby to błagam – nie mówcie do nich „przynajmniej juz nie cierpi, czy jest w lepszym świecie, albo – Bóg tak chciał, czy „wiem jak sie czujesz”.  Nie udawajmy, ze zmarły nie żyje.  Nie ma nic w tym złego aby powiedzieć: „pamiętasz, jak babcia zawsze piekła makowiec na swiata” czy „nigdy nie zapomnę jak Jasiu złowil karpia”,albo – „jak ciocia żyła to zawsze ubierala choinke”. Nie bójmy się rozmawiać o zmarłych, dla osób w żałobie rozmowa o zmarłym znaczy, że o nich pamiętamy. To że my nie mówimy to nie znaczy, że oni nie pamiętają.  Nie raz słyszę rozżalone słowa wdowy, czy wdowca, –  już nikt nawet nie pamięta Jasia, teraz nawet nikt mu świeczki nie zapali.  Jest to czas bardzo emocjonalny.  Gdyby płacz nie był nam potrzebny to byśmy nie płakali; ludzki organizm jest tak skontruowany, że płacz, czy śmiech ma swoje lecznicze znaczenie.  Gdy wznosimy toasty przy świątecznym stole, wznieśmy toast za zmarłego, nie ma nic w tym złego czy zapalmy symboliczną świeczkę.